Ai đã phát minh ra date window – ô cửa sổ nhỏ trên mặt số hiển thị ngày phổ biến trên hầu hết đồng hồ ngày nay?
Sẽ có nhiều người cho rằng Rolex là hãng phát minh ra date windows khi trên trang chủ của họ quảng cáo rằng: Năm 1945 chứng kiến sự ra đời của Datejust – chiếc đồng hồ tự động đầu tiên đạt chuẩn COSC có cửa sổ hiển thị ngày. ( “The year 1945 saw the birth of the Datejust, the first self‑winding wrist chronometer to indicate the date in a window on the dial.”) Nếu đọc kỹ thì câu quảng cáo này không hề nói Rolex là hãng phát minh ra ô lịch ngày nhưng sẽ có nhiều người bỏ qua chi tiết “đồng hồ tự động chuẩn chronometer” mà nghĩ rằng Datejust là chiếc đồng hồ đầu tiên có ô lịch ngày.
Rolex đã phát minh ra “cyclops”, kính lúp gắn trên mặt kính giúp phóng đại ngày tháng để dễ đọc hơn. Điều này được cho xuất phát từ Betty, người vợ thứ hai của Wilsdorf, khi bà phàn nàn rằng ngày trên đồng hồ đeo tay Rolex dành cho phụ nữ của quá nhỏ để có thể đọc được. Cyclops được giới thiệu vào đầu những năm 1950.
Tuy nhiên, Rolex không tự mình phát minh ra cửa sổ ngày.
Jean-Louis Jeanmaire
Bằng sáng chế sớm nhất cho cửa sổ ngày được minh họa bằng hình ảnh từ một bằng sáng chế của Thụy Sĩ được dưới đây đây.
Đó là bằng sáng chế của Thụy Sĩ số 5139, ngày 19 tháng 6 năm 1892. Bằng sáng chế được cấp cho Jean-Louis Jeanmaire, ở Orvin gần Bienne. Nó có tiêu đề “Quantième à guichet pour montres et pendules” hoặc Cửa sổ lịch cho đồng hồ đeo tay. Nội dung của bằng sáng chế cũng bao gồm minh họa chi tiết và cách hoạt động của nó.
Ngày được hiển thị thông qua một ô nhỏ trên mặt số bên dưới là hai đĩa tròn, một đĩa được đánh số từ 0 đến 3 và đĩa còn lại từ 0 đến 9 để cho phép hiển thị đầy đủ các ngày từ 01 đến 31. Ngày trong tuần được hiển thị bằng đĩa thứ ba thông qua cửa sổ thứ hai trên mặt số chính giữa bên dưới.
Lịch thứ và đĩa đánh số 0 đến 9 được cơ chế đồng hồ chuyển động tiến lên sau mỗi 24 giờ. Khi đĩa đánh số 0 đến 9 hoàn thành 1 vòng quay của nó, đồng nghĩa 10 ngày, thì đĩa ở vị trí D nằm ở trung tâm sẽ làm đĩa đánh số 0 đến 3 chuyển động lên 1 bước.
Với cơ chế này chúng ta có thể nhận ra sẽ có ngày 32, 33 xuất hiện tiếp theo ngày 31, nhưng trong bằng sáng chế đề cập rằng có ba nút đẩy cho phép điều chỉnh các đĩa đến bất kỳ vị trí mong muốn nào, vì vậy có lẽ chủ sở hữu của chiếc đồng hồ phải thay chỉnh lịch ngày từ 32 thành 01.
Việc tách chữ số thứ nhất và thứ hai của lịch ngày trên các vòng riêng biệt gợi nhớ đến cơ chế bigdate được A. Lange & Söhne giới thiệu khi ra mắt Lange 1. Và vì cơ chế của Jean-Louis Jeanmaire được định nghĩa là cơ chế hiển thị ngày với kích thước lớn nên Lange phải rất cẩn thận khi nói rằng sản phẩm của họ chỉ là mẫu đồng hồ đeo tay đầu tiênsử dụng lịch bigdate.
Marlys’ Date Watch
Quảng cáo của Watchmaker & Jeweller, Silversmith & Optician vào tháng 10 năm 1930 thể hiện rõ ràng một chiếc đồng hồ đeo tay có cửa sổ lịch ngày; trên thực tế là chiếc đồng hồ hãng Marlys
Dựa trên nội dung quảng cáo của Marly cho thấy rằng họ nghĩ họ là đơn vị đầu tiên làm ra đồng hồ đeo tay có cửa sổ lịch ngày. Họ đã được cấp bằng sáng chế của Thụy Sĩ và Pháp, và nộp hồ sơ đăng ký bản quyền ở Anh nhưng không được chấp thuận.
- Fabrique d’Horlogerie Marlys S.A. tại La Chaux-de-Fonds được cấp bằng sáng chế Thụy Sĩ vào ngày 15 tháng 12 năm 1931 cho “Mécanisme indiquant le quantième du mois pour montres et pendulettes” hoặc cơ chế hiển thị ngày trong tháng cho đồng hồ và đồng hồ đeo tay, hiệu lực từ ngày 16 tháng 7 năm 1930
- Tương tự họ đã được cấp bằng sáng chế của Pháp với tên gọi “Mouvement d’horlogerie à quantième”
- Đơn xin cấp bằng sáng chế tại Anh với tiêu đề “Cơ chế chỉ ngày cho đồng hồ và đồng hồ quả lắc nhỏ” cũng đã được nộp, nhưng đơn đăng ký này đã bị hủy bỏ.
Graef & Co Kalenderuhr
Có người đã phát hiện ra có một đơn xin cấp bằng sáng chế tại Anh với nội dung khá tương tự: “Một chiếc đồng hồ hoặc đồng hồ đeo tay có thiết bị chỉ ngày trong tháng”. Cơ chế này, được gọi là “Kalenderuhr”, được phát minh bởi công ty Graef & Co của La Chaux-de-Fonds, Thụy Sĩ. Ngày hiệu lực là ngày 31 tháng 1 năm 1930 và được cấp bằng sáng chế Thụy Sĩ số 148818 vào ngày 15 tháng 8 năm 1931.
Tại Anh đối với bằng sáng chế này đã được trao cho Claude Lyons của Công ty Đồng hồ Vertex, người đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế tại Anh. Đơn xin cấp bằng sáng chế này đã được cấp mã số tạm thời là 377.953, nhưng cuối cùng không có bằng sáng chế chính thức nào, giống như đơn đăng ký bằng sáng chế của Marlys, nó đã bị vô hiệu tại Anh. Tuy nhiên, ngày hiệu lực sớm hơn gần sáu tháng so với bằng sáng chế của Marlys, cơ chế Kalenderuhr này cũng được cho là một trong những cơ chế hiển thị ngày sớm nhất.
Không giống như thiết kế của Marlys có cửa sổ ngày bên dưới số 12, thiết kế Graef & Co Kalenderuhr đặt cửa sổ ngày ở vị trí giờ đã quen thuộc là vị trí 3 giờ trên mặt số.
Patek Philippe
Trong bảo tàng Patek Philippe có một chiếc đồng hồ bỏ túi lịch vạn niên với lịch ngày ở vị trí 10 giờ, cùng với thứ trong tuần và tháng được hiển thị qua các ô khác nhau trên mặt số.
Chiếc đồng hồ này có niên đại từ 1928-1929, sớm một chút trước khi có bằng sáng chế Graef & Co Kalenderuhr.